Πολλαπλή σκλήρυνση

Η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι μια χρόνια, πολυγονιαδιακή, επίκτητη και αυτοάνοση πάθηση, η οποία εκδηλώνεται διαφορετικά σε κάθε άτομο. Στην τυπική της μορφή εμφανίζεται με υποτροπές και υφέσεις.

Στην Πολλαπλή Σκλήρυνση, το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται λανθασμένα στη μυελίνη, το προστατευτικό περίβλημα που περιβάλλει τις νευρικές ίνες. Η βλάβη αυτή εμποδίζει την ομαλή μετάδοση των ηλεκτρικών σημάτων ανάμεσα στους νευρώνες, διαταράσσοντας την επικοινωνία του εγκεφάλου με το υπόλοιπο σώμα.

Επειδή το νευρικό σύστημα ελέγχει ένα ευρύ φάσμα λειτουργιών, τα συμπτώματα της Πολλαπλής Σκλήρυνσης διαφέρουν από άτομο σε άτομο και μπορεί να επηρεάζουν την κίνηση, την αίσθηση, τη σκέψη, ακόμη και τη διάθεση.

Παρότι η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι μια σύνθετη πάθηση, σήμερα υπάρχουν πολλές θεραπείες και στρατηγικές διαχείρισης που μπορούν να σας βοηθήσουν να ελέγξετε τα συμπτώματα και να διατηρήσετε μια καλή ποιότητα ζωής.

Στο Affidea neuraCare Athens, προσφέρουμε εξατομικευμένη φροντίδα υψηλών προδιαγραφών, βασισμένη στην εμπειρία μιας διεπιστημονικής ομάδας και υποστηριζόμενη από τις πιο σύγχρονες ιατρικές καινοτομίες.

Συνεχίστε την ανάγνωση για να μάθετε περισσότερα σχετικά με:

• Τους τύπους της Πολλαπλής Σκλήρυνσης
• Τα συχνότερα σημεία και συμπτώματα
• Τη διαδικασία διάγνωσης
• Τις θεραπευτικές επιλογές που προσφέρουμε

Η Πολλαπλή Σκλήρυνση εκδηλώνεται διαφορετικά σε κάθε άτομο και διακρίνεται σε τρεις κύριους τύπους, ανάλογα με το πώς εμφανίζονται τα συμπτώματα:

Τι είναι υποτροπή και ύφεση;

• Υποτροπή: Μια περίοδος κατά την οποία νέα νευρολογικά συμπτώματα εμφανίζονται ή παλιότερα συμπτώματα γίνονται πιο έντονα. Αυτό γίνεται ξαφνικά, σε 1-3 ημέρες.
• Ύφεση: Περίοδος όπου τα συμπτώματα που εμφανίσθηκαν ή εντάθηκαν μειώνονται ή εξαφανίζονται.

Ανάλογα με την ύπαρξη ή όχι των υποτροπών-υφέσεων, η πολλαπλή σκλήρυνση διακρίνεται σε τρεις κύριους τύπους.

1. Υποτροπιάζουσα-Υφεσιακή Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΥΥΠΣ)

Είναι ο πιο συχνός τύπος. Τα συμπτώματα εμφανίζονται και υποχωρούν σε κύκλους υποτροπών και υφέσεων, χωρίς συνεχή επιδείνωση μεταξύ τους.

2. Δευτερογενώς Προϊούσα Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΔΠΠΣ)

Αρχικά εμφανίζει υποτροπές και υφέσεις, αλλά μετά από κάποιο διάστημα τα συμπτώματα γίνονται σταθερά και η ασθένεια προοδευτικά αυξάνεται.

3. Πρωτογενώς Προϊούσα Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΠΠΣ)

Τα συμπτώματα επιδεινώνονται σταδιακά από την αρχή, χωρίς φάσεις υποτροπής ή ύφεσης.

Σπάνιοι τύποι ΠΣ

Περιλαμβάνουν τη νόσο Devic (Οπτική Νευρομυελίτιδα), τη συγκεντρική σκλήρυνση Balo, την παραλλαγή κεραυνοβόλο πολλαπλή σκλήρυνση τύπου Marburg και την πολλαπλή σκλήρυνση με ογκόμορφες βλάβες στον εγκέφαλο (tumefactive πολλαπλή σκλήρυνση).

Επιπλέον Κατηγοριοποίηση

Ο νευρολόγος σας μπορεί επίσης να περιγράψει την Πολλαπλή Σκλήρυνση με βάση δύο σημαντικά κριτήρια:

• Ενεργή ή μη ενεργή: Αν το ανοσοποιητικό σας σύστημα επιτίθεται ενεργά στο νευρικό σύστημα αυτή τη στιγμή.
• Με εξέλιξη ή χωρίς εξέλιξη: Αν τα συμπτώματα ή το επίπεδο αναπηρίας αυξάνονται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου.

Αυτή η πιο αναλυτική κατηγοριοποίηση βοηθά εσάς και τον γιατρό σας να κατανοήσετε καλύτερα την πάθηση και να σχεδιάσετε μαζί την πιο κατάλληλη θεραπευτική πορεία

Η Πολλαπλή Σκλήρυνση προκαλείται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα, αντί να προστατεύει τον οργανισμό, επιτίθεται λανθασμένα στο ίδιο του το νευρικό σύστημα. Ειδικότερα, στοχεύει τη μυελίνη, το λιπαρό προστατευτικό και αγώγιμο περίβλημα που περιβάλλει τις νευρικές ίνες και επιτρέπει τη γρήγορη μετάδοση των ηλεκτρικών σημάτων μεταξύ εγκεφάλου και υπόλοιπου σώματος.

Αυτές οι επιθέσεις μειώνουν την ικανότητα των νευρώνων να μεταφέρουν μηνύματα, κυρίως με δύο τρόπους:

• Καταστρέφοντας το περίβλημα της μυελίνης
• Προκαλώντας φλεγμονή στην περιοχή

Οι ακριβείς αιτίες της πολλαπλής σκλήρυνσης δεν έχουν ακόμα πλήρως αποσαφηνιστεί. Πιθανότατα πρόκειται για έναν συνδυασμό:

• Γενετικών παραγόντων
• Περιβαλλοντικών επιδράσεων
• Τρόπου ζωής

Παράγοντες Κινδύνου

Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης της πάθησης, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο γιατί κάποιοι άνθρωποι αναπτύσσουν Πολλαπλή Σκλήρυνση και άλλοι όχι.

• Γενετικοί παράγοντες: Πάνω από 200 γονίδια έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο, όμως η πάθηση δεν είναι κληρονομική με τον κλασικό τρόπο.
• Ηλικία: Συνήθως εμφανίζεται μεταξύ 20 και 40 ετών.
• Φύλο: Επηρεάζει συχνότερα τις γυναίκες.
• Εθνικότητα: Πιο συχνή σε άτομα λευκής-ευρωπαϊκής καταγωγής, αν και μπορεί να εμφανιστεί σε όλα τα εθνοτικά υπόβαθρα.
• Γεωγραφική τοποθεσία: Πιο συχνή σε περιοχές μακριά από τον Ισημερινό, όπως Ευρώπη, Βόρεια Αμερική και Νέα Ζηλανδία.
• Έλλειψη βιταμίνης D
• Κάπνισμα
• Παχυσαρκία στην παιδική ή εφηβική ηλικία
• Παρατεταμένη έκθεση σε διαλύτες (π.χ. βερνίκια, κόλλες)
• Λοιμώξεις: Ιδιαίτερα ο ιός Epstein-Barr (EBV), ο οποίος φαίνεται να παίζει ρόλο όταν συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου.

Η παρουσία αυτών των παραγόντων δεν σημαίνει απαραίτητα ότι κάποιος θα αναπτύξει Πολλαπλή Σκλήρυνση. Ωστόσο, η διατήρηση ενός υγιεινού και ισορροπημένου τρόπου ζωής μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της συνολικής ευεξίας.

Τα συμπτώματα της Πολλαπλής Σκλήρυνσης ποικίλλουν ανάλογα με το σημείο βλάβης στο κεντρικό νευρικό σύστημα και συχνά αλλάζουν με τον χρόνο. Τα συμπτώματα διαφέρουν όχι μόνο από άτομο σε άτομο, αλλά και μέσα στην ίδια πορεία της πάθησης.

Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Κόπωση: Ανεξήγητη και έντονη εξάντληση που δυσκολεύει τις καθημερινές δραστηριότητες.
• Πόνος: Αίσθηση σύσφιξης, κάψιμο ή διαπεραστικός πόνος στο σώμα.
• Αισθητηριακές διαταραχές: Μούδιασμα, μυρμήγκιασμα ή αίσθημα καψίματος στα άκρα.
• Αλλαγές στις συνήθειες τουαλέτας: Συχνή ανάγκη ή προβλήματα ελέγχου της ουροδόχου κύστης και του εντέρου.
• Κινητικά προβλήματα: Διαταραχή ισορροπίας ή συντονισμού, σπασμοί, δυσκαμψία ή δυσκολία στο περπάτημα.
• Προβλήματα λόγου και κατάποσης: Δυσκολία στην ομιλία (δυσαρθρία), απώλεια λέξεων ή δυσκολία στην κατάποση.
• Προβλήματα όρασης: Θολή όραση, πόνος στα μάτια ή παροδική απώλεια όρασης σε ένα ή και στα δύο μάτια.
• Γνωστικές δυσκολίες: Δυσκολία συγκέντρωσης, μείωση μνήμης, ή δυσκολία στη λήψη αποφάσεων.
• Αλλαγές στη διάθεση: Άγχος ή κατάθλιψη, τα οποία μπορεί να συνδέονται τόσο με την ψυχολογική αντίδραση στην πάθηση όσο και με νευρική βλάβη.

Τα συμπτώματα της πολλαπλής σκλήρυνσης συχνά χαρακτηρίζονται ως «αόρατα», καθώς δεν είναι πάντα εμφανή στους άλλους. Μπορεί να φαίνεστε καλά, όμως η προσωπική σας εμπειρία είναι πραγματική και αξίζει σεβασμό. 

Με την κατάλληλη φροντίδα, τα περισσότερα από τα συμπτώματα μπορούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά.

Πρώιμα Συμπτώματα της Πολλαπλής Σκλήρυνσης

Είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε ποια είναι τα πρώιμα σημάδια της Πολλαπλής Σκλήρυνσης, καθώς η νόσος επηρεάζει διαφορετικά κάθε άτομο. Πολλοί αναφέρουν τα εξής ως τα πρώτα τους συμπτώματα:

• Κόπωση
• Σκοντάμματα ή "πτώση του ποδιού", όπου το ένα πόδι σέρνεται στο έδαφος
• Μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα στο πρόσωπο
• Ανεξήγητες αλλαγές στην όραση, όπως διπλωπία
• Επιβραδυνόμενη σκέψη, δυσκολία στην αναγνώριση εκφράσεων ή συναισθημάτων στους άλλους

Η διάγνωση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης μπορεί να απαιτήσει χρόνο, καθώς τα συμπτώματα είναι κοινά και συναντώνται και σε άλλες παθήσεις. Η εξέταση από νευρολόγο είναι απαραίτητη για τη διάγνωση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης.

Η καταγραφή του τύπου και της διάρκειας των συμπτωμάτων σας μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τη διάγνωση και την παρακολούθηση της εξέλιξης της πάθησης.

Πώς γίνεται η διάγνωση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης;

Ο νευρολόγος σας θα ζητήσει συνδυασμό εξετάσεων για να σχηματίσει πλήρη εικόνα της υγείας σας, να αποκλείσει άλλες παθήσεις και να επιβεβαιώσει τη διάγνωση.

Οι εξετάσεις για την Πολλαπλή Σκλήρυνση μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Νευρολογική εξέταση για έλεγχο του ιατρικού ιστορικού και αξιολόγηση των συμπτωμάτων
• Μαγνητικές τομογραφίες (MRI) για ανίχνευση ουλών (βλαβών) στο νευρικό σύστημα
• Εργαστηριακές εξετάσεις, όπως οσφυονωτιαία παρακέντηση για ανίχνευση λευκών αιμοσφαιρίων και καταλοίπων μυελίνης στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, καθώς και αιματολογικές εξετάσεις για αντισώματα και αποκλεισμό άλλων απομυελινωτικών παθήσεων

Η διάγνωση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης μπορεί να απαιτήσει χρόνο. Είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι η διάγνωση είναι ακριβής πριν ξεκινήσει η θεραπεία.

Η πιο πρόσφατη έρευνα και οι κατευθυντήριες οδηγίες βελτιώνουν τη διαγνωστική διαδικασία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα σωστά εργαλεία και η αξιολόγηση μπορούν να επιτρέψουν νωρίτερη διάγνωση.

Μετά τη διάγνωση, η φροντίδα σας προσαρμόζεται πλήρως στις ατομικές σας ανάγκες, εστιάζοντας στη διαχείριση των συμπτωμάτων, στην υποκείμενη νόσο και στις πιθανές εξάρσεις ή υποτροπές.

Το εξατομικευμένο θεραπευτικό σας πλάνο μπορεί να περιλαμβάνει έναν συνδυασμό εξειδικευμένων παρεμβάσεων, όπως:

• Θεραπείες τροποποίησης της νόσου, που στοχεύουν στην επιβράδυνση, την παύση ή ακόμα και την αντιστροφή της εξέλιξης της πάθησης.
• Συμπτωματικές θεραπείες, που στοχεύουν στη διαχείριση  των συμπτωμάτων της νόσου, πχ αντισπασμωδικά για τη σπαστικότητα, αντικαταθλιπτικά για την κατάθλιψη, φάρμακα για τον έλεγχο της κύστης, κτλ.
• Φυσιοθεραπεία και λογοθεραπεία, που στοχεύουν στη διαχείριση των κινητικών προβλημάτων (πχ ασκήσεις ισορροπίας και ενδυνάμωση μυών) και της δυσκαταποσίας εφόσον υπάρχει.
• Νευροψυχολογία, με υποστήριξη και θεραπεία για τις συναισθηματικές, γνωστικές και συμπεριφορικές αλλαγές που συχνά συνοδεύουν τη ζωή με πολλαπλή σκλήρυνση.
• Υποστηρικτική φροντίδα, η οποία περιλαμβάνει διαρκή συναισθηματική και πρακτική στήριξη για εσάς και τους οικείους σας — ψυχολογική υποστήριξη, ομάδες συνομηλίκων και καθοδήγηση φροντιστών.

Η επιστημονική έρευνα συνεχίζει να επεκτείνει τις θεραπευτικές δυνατότητες για την Πολλαπλή Σκλήρυνση, με νέες προσεγγίσεις και καινοτόμες θεραπείες. Μέσω του Affidea neuraCare Athens, προσφέρονται ευκαιρίες συμμετοχής σε κλινικές δοκιμές, με στόχο τη βελτίωση της πρόσβασης και των επιλογών θεραπείας για όσους ζουν με την πάθηση.

Η πολλαπλή σκλήρυνση είναι μια χρόνια πρόκληση, που δεν μπορείτε να αντιμετωπίσετε μόνοι σας. Απαιτείται συνδυασμένη φροντίδα ιατρών διαφόρων ειδικοτήτων, εκτός του νευρολόγου που είναι ο κύριος υπεύθυνος και περιλαμβάνουν νευροακτινολόγους, ιατρούς φυσικής ιατρικής, οφθαλμίατρους, ουρολόγους, ψυχιάτρους και άλλους επαγγελματίες υγείας, όπως νευροψυχολόγους, κλινικούς ψυχολόγους, φυσιοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, κα. Με την υποστήριξη μιας εξειδικευμένης ομάδας επιστημόνων που κατανοεί τις ανάγκες σας, μπορείτε να συνεχίσετε να προσαρμόζεστε και να ζείτε με ποιότητα και ελπίδα, χωρίς να διαφέρετε σε τίποτα από τους υπόλοιπους συμπολίτες, διατηρώντας και εκπληρώνοντας όλα τα όνειρά σας.

Greek Multiple Sclerosis Society (GMMS). The journey of a multiple sclerosis diagnosis: A guide to knowledge and strength. 

Mallawaarachchi, G. et al. Ethnic disparities in the epidemiological and clinical characteristics of multiple sclerosis. Multiple Sclerosis and Related Disorders. (2024). 

Polet, K. et al. Facial emotion impairment in multiple sclerosis is linked to modifying observation strategies of emotional faces. Multiple Sclerosis and Related Disorders. (2023).